Tijdens het Opera Forward Festival staan opera en muziektheater van vandaag centraal. We vroegen een aantal makers binnen het festival: Waarom maak je wat je maakt? Hoe blijft een eeuwenoude kunstvorm relevant in het heden?

PHILIP VENABLES: Componist van Denis & Katya

‘Ik hoop dat opera stilistisch meer divers wordt en meer eigentijds in de verhalen die verteld worden en vooral ook in de manier waaróp ze verteld worden.’

“Mijn werk gaat over sociale politiek, seksualiteit, genderissues en geweld”, zegt Philip Venables. In de (waargebeurde) opera Denis & Katya spelen fenomenen als online voyeurisme, complottheorieën, nepnieuws en 24/7 digitale verbinding een grote rol. Voor Venables is die focus op digitale werelden geen ‘absolute must’ als het gaat om de toekomst van opera. “Zeker niet”, vertelt hij via Zoom vanuit zijn woonplaats Berlijn. Hij is vooral geïnteresseerd in “nieuwe manieren om verhalen te vertellen, in werk dat grenzen overschrijdt tussen genres, tussen concertmuziek en theater.”

In zijn operadebuut, 4.48 Psychosis (2016) in opdracht van The Royal Opera, gebaseerd op een tekst van de Britse toneelschrijfster Sarah Kane, wordt op alle mogelijke manieren gebruikgemaakt van tekst: gezongen, gefluisterd, gesproken, geprojecteerd. ‘A whole new brand of opera, schreef The Times. In de nabije toekomst wil Venables doorgaan met de exploratie van (gesproken) tekst. Muziek staat voor hem nooit los van de tekst en van de betekenis. 

Is zijn werk altijd politiek? Venables: “Als je politiek wilt bedrijven, is opera bepaald niet de meest geëigende weg, dus opera als ‘avantgarde van verandering’ zien, nou nee. Daarentegen is opera wel een geweldige kunstvorm om te reflecteren op onze levens. Het persoonlijke is politiek en andersom, daar geloof ik absoluut in.” 

“Geen idee hoe opera er over pakweg honderd jaar uitziet, maar ik hoop in elk geval voor de nabije toekomst dat opera stilistisch meer divers wordt en meer eigentijds in de verhalen die verteld worden en vooral ook in de manier waaróp ze verteld worden. Ik verwacht dat het een meer efficiënte kunstvorm wordt; we moeten proberen opera duurzamer te maken, zowel wat betreft materiaal als wat betreft menskracht.”

“Persoonlijk ben ik met name geïnteresseerd in documentair werk en eigenlijk in alle nieuwe vormen om een verhaal te vertellen. En in samenwerking op alle mogelijke fronten: opera is van oudsher al een interdisciplinaire kunstvorm. In mijn werk met Ted Huffman focussen we op het metakarakter van opera: in zekere zin maken we opera over opera en doorbreken we de band tussen de performer en het personage. Het maakt de voorstelling veel gelaagder. Zo is de tekst voor Denis & Katya gebaseerd op interviews met zes personages; we laten twee zangers alle zes de rollen zingen, helemaal los dus van een vaste rolindeling. Ze switchen razendsnel van het ene naar het andere personage, ieder in een eigen muzikale wereld. In het theater gebeurt het doorbreken van de vierde wand al sinds 1945 en waarom zou dat in opera niet ook kunnen?”